پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) سخنان بسیاری را در مدح و فضیلت امام حسین (علیه‌السلام) بیان فرموده‌اند. یکی از معروف‌ترین روایات حضرت در مدح سیدالشهدا (علیه‌السلام)، حدیث «حُسَینٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَینٍ» هست. این حدیث در منابع معتبر شیعه و اهل تسنن ذکر شده است؛ اما این که مقصود از فراز دوم حدیث که رسول‌الله (صلی‌الله علیه و آله) فرمودند: «من از حسینم» چیست، اقوال متعددی بیان شده است؛

متن حدیث مورد سؤال این‌گونه است: یعلی بن مره عامری می‌گوید: همراه رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) به مهمانی که دعوت شده بود، رفتم در بین راه دیدم امام حسین (علیه‌السلام) با بچه‌ها بازی می‌کند رسول خدا (صلی اله علیه و آله) جلوی آن‌ها ایستاد و دست خود را گشود؛ اما این کودک (امام حسین) از این طرف به آن طرف فرار می‌کرد و رسول خدا (صلی‌الله عیله و آله) او را به خنده می‌آورد تا این که حضرت او را گرفت یک دستش را زیر چانه و دست دیگر را در پشت گردن آن حضرت قرار داد، سپس سرش را بالا گرفت و دهانش را به دهان حسین (علیه‌السلام) گذاشت و او را بوسید؛ پس از آن فرمود: حسین از من است و من از حسینم، خداوند دوست بدارد کسی را که حسین را دوست بدارد؛ حسین نوه‌ای از نوادگان است.

تبیین معنای حدیث در تبیین این حدیث چند معنا به نظر می‌رسد که برخی از آن‌ها را عالمان شیعه و اهل سنت بیان نموده‌اند.

معنای اول: نشان از وحدت روحی و فکری تعبیر «من از حسین هستم» نشانه وحدت کامل، فکری و روحی امام حسین (علیه‌السلام) با رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) است.

معنای دوم: زنده ماندن مکتب پیامبر با قیام امام حسین (علیه‌السلام) نام رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) و آیین و مکتب آن حضرت به سبب قیام و شهادت امام علیه زنده مانده است چنان که می‌گویند: «انَّ الاسلام محمدی الحدوث، حسینی البقاء» یعنی پدید آورنده دین اسلام، رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) است و تداوم دهنده آن، امام حسین (علیه‌السلام) است بنابراین اگر کسی بخواهد نام رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) را زنده نماید باید نام امام حسین (علیه‌السلام) را زنده نگه دارد امام خمینی (رضوان‌الله تعالی علیه) در این باره می‌فرمایند: «با زنده نگه داشتن او (امام حسین) اسلام زنده می‌شود معنای «معنای انا من حسین» این است که حسین مال من است و من از او زنده می‌شود چرا که معاویه و پسرش می‌خواستند اصل اسلام را از بین ببرند.(۱۳)

معنای سوم: آنچه قرآن در مورد پیامبر فرموده برای امام حسین هم جاری است

معنای دیگری که احتمال داده شده این است که رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) می‌خواستند بفرمایند من و حسین از یک حقیقت هستیم یعنی آنچه خداوند در قرآن در مورد من، فرموده است تمام آن‌ها در مورد فرزندم حسین (علیه‌السلام) هم جاری است، بنابراین همان گونه که احترام رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) بر همگان واجب است حرمت امام حسین (علیه‌السلام) نیز بر همه واجب و لازم است.

معنای چهارم: همانندی پیامبر و امام حسین (علیه‌السلام) در حرمت و محبت

معنای دیگر آن چیزی است که «مناوی» از عالمان بزرگ اهل سنت از ابوبکر محمد بن خلف وکیع که نزد عالمان اهل سنت به قاضی معروف است، روایت کرده است، او می‌گوید: قاضی گفته است: گویا رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) با نور وحی می‌دانسته است که میان حسین و امت چه حادثه‌ای واقع می‌شود؛ از این جهت شخصاً حسین را در این روایت ذکر کرده و این مطلب را یاد آور شده که پیامبر و حسین در محبت و حرمتِ تعرض و جنگ یکسان هستند و این مطلب را با این گفتارش «احب الله من احب حسینا» تأکید کرده است زیرا محبت به حسین محبت رسول خدا و محبت رسول، محبت خداوند است.(۱۴)

پی‌نوشت‌ها:

۱. ابن قولویه، جعفر بن محمد، محقق/مصحح: امینی، عبدالحسین، کامل الزیارات‌، نجف اشرف:‌دار المرتضویه، اول، ۱۳۵۶، ص۵۲.

۲. مفید، محمد بن محمد، محقق/مصحح: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام)، الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم: کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ ق، ج۲، ص۱۲۷.

۳. اربلی، علی بن عیسی‌، محقق/مصحح: رسولی محلاتی، سید هاشم‌، کشف الغمه فی معرفه الأئمه، تبریز: بنی‌هاشمی، اول، ۱۳۸۱ ق، ج۲، ص۱۰.

۴. ابن بطریق، یحیی بن حسن‌، عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار، قم: مؤسسه النشر الاسلامی‌، اول، ۱۴۰۷ ق، ص۴۰۶.

۵. بخاری، محمد بن اسماعیل، ادب المفرد، بیروت: دارالکتب اسلامیه، ج۱، ص۱۳۳.

۶. محمد بن حبان بن احمد بن حبان بن معاذ بن مَعْبدَ، التمیمی، ابو حاتم، الدارمی، البُستی، المحقق: شعیب الأرنؤوط، صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان، بیروت: مؤسسه الرساله – بیروت، دوم: ۱۴۱۴ ق، ج۱۴، ص۵۲۷.

۷. ابوبکر بن أبی شیبه، عبدالله بن محمد بن إبراهیم بن عثمان بن خواستی العبسی، المحقق: کمال یوسف الحوت، الکتاب المصنف فی الأحادیث والآثار، ریاض: مکتبه الرشد، اول، ۱۴۰۹ ق، ج۶، ص۳۸۰.

۸. ترمذی محمد بن عیسی، تحقیق، تحقیق و تصحیح، عبدالرحمن محمد عثمان، سنن الترمذی، بیروت، لبنان:‌دار الفکر للطباعه و النشر والتوزیع، دوم، ۱۴۰۳ ق، ج۵، ص۶۵۸.

۹. ابن ماجه – وماجه اسم أبیه یزید – ابوعبدالله محمد بن یزید القزوینی، المحقق: شعیب الأرنؤوط – عادل مرشد – محمَّد کامل قره بللی – عَبد اللّطیف حرز الله، سنن ابن ماجه ت الأرنؤوط،‌دار الرساله العالمیه، اول، ۱۴۳۰ ق، ج۱، ص۵۱.

۱۰. طبرانی، ابی القاسم سلیمان بن احمد معجم الکبیر، بی‌تا، بیروت:‌دار إحیاء التراث العربی، المعجم الکبیر، ج۳، ص۳۳.

۱۱. ابن قولویه، جعفر بن محمد، همان، ص۵۲.

۱۲. ابن حبان، محمد بن حبان بن احمد بن حبان بن معاذ بن مَعْبدَ، التمیمی، أبو حاتم، الدارمی، البُستی، المحقق: شعیب الأرنؤوط، صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان، بیروت: مؤسسه الرساله – بیروت، دوم: ۱۴۱۴ ق، ج۱۴، ص۵۲۷.

۱۳. الحاکم النیسابوری، ابی‌عبدالله، بی‌تا، مستدرک علی الصحیحین، بیروت: دارالمعرفه، ج۳، ص۱۹۴.

۱۴. «قال القاضی کانه بنور الوحی علم ما سیحدث بین الحسین و بین القوم فخصه بالذکر…». فیض القدیر، ج۲، ص۳۸۷.