گناه به معنی خلاف است، در اسلام هر کاری که بر خلاف فرمان خدا باشد، گناه است. مخالفت امر خدا، هر اندازه کوچک باشد، چون در پیشگاه عظمت الهی واقع می‌شود، بزرگ است. صغیر شمردن شدن آن‌ها نسبت به گناهان دیگری است که کبیره دانسته شده‌اند. از این منظر که گناه نافرمانی حق تعالی است، نمی‌‌توان هیچ گناهی را کوچک شمرد، چه این که کوچک شمردن گناه، از گناهان کبیره است (که در صورت عدم توبه) بخشیده نمی‌شود.(۱) از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) روایت شده: «به کوچکی گناه منگرید، بلکه به بزرگی کسی بنگرید که نسبت به او گستاخی کرده اید».(۲) علمای اسلام با استفاده از آیات و روایات، گناهان را در مقایسه با خود آن‌ها و آثار و نتایج آن، به دو دسته صغیره و کبیره تقسیم کرده‌اند. آنان امور زیر را به عنوان ملاک گناه کبیره ذکر کرده‌اند:

الف) هر گناهی که در قرآن بر آن وعده عذاب داده شده است.

ب) هر گناهی که در اسلام برای آن «حدّ» تعیین شده است، مثل شرابخواری، زنا و…

پ) هر گناهی که بیانگر بی‌اعتنایی و بی‌حرمتی به دین و مقدّسات دینی است.

ت) هر گناهی که از طرف شرع مقدّس، با شدت و تهدید از آن نهی شده باشد. ث) هر گناهی که در قرآن یا سنّت پیامبر اکرم و ائمه اطهار (علیهم السلام) به کبیره بودن آن تصریح شده است.

جهت آگاهی بیشتر به کتاب «گناه شناسی» اثر استاد محسن قرائتی که توسط آقای محمد محمدی اشتهاردی تنظیم و نگارش یافته، یا کتاب «کیفر گناه و آثار و عواقب خطرناک آن» تألیف سید هاشم رسول محلاتی و کتاب «گناهان کبیره» تألیف شهید آیت الله دستغیب مراجعه شود. در صورت توبه به درگاه خداوند گناه بخشیده می‌شود حتی اگر گناه کبیره باشد اما با توجه به اختلاف و تفاوت گناهان، برخی گناهان کفاره دارد و بعضی ندارد. برخی از گناهان حق الناس است که نیاز به حلالیت طلبیدن دارد.

پی نوشت‌ها: ۱.اصول کافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، ج۳، ص۳۹۴.

۲.بحارالانوار، ج۷۷،(س) ۱۶۸.